Deel 2 over aquarelpapier! Eerder schreef ik over wat het zo bijzonder maakt. Daar kwamen veel reacties op.

Nu ga ik dieper in op de geheimen van aquarelpapier. Wat heeft het papier met je techniek te maken?
En waarop let je als je aquarelpapier aanschaft?

 De samenstelling: wie wint?

Aquarelpapier wordt gemaakt van cellulose, ook wel houtpulp genoemd, of van katoenvezels. De samenstelling kan ook een combinatie van beide zijn, denk bijvoorbeeld aan 30%-70% of 50%-50%.
Het voordeel van katoen is dat het makkelijker vocht opneemt dan cellulose, maar dat hoeft niet altijd een voordeel te zijn. Dus denk nu niet dat houtpulp slecht is om op te aquarellen. Trek je conclusies niet te vroeg. Welk papier je gebruikt, hangt mede af van de manier waarop je wilt schilderen!

De kwaliteiten van cellulose.

Als je met een wat meer ‘droge’ aquareltechniek schildert, denk maar aan de botanische schilders die gedetailleerd werken, is juist 100% cellulosepapier de beste keuze. Bij dit papier blijft de verf langer op de bovenlaag liggen en dat geeft je meer tijd om je te verdiepen in de details. Omdat het papier het vocht langzamer opneemt, blijft het langer nat en kun je dus langer corrigeren en door schilderen.

aquarel Mia Koeneman

Houd je van een aquarel met veel textuur, rimpels, krasjes en droogranden, zoals bij dit werk van collega Mia Koeneman?  Gebruik dan 100% cellulosepapier. Dat geeft je meer tijd om in de verf ‘te roeren’, omdat het papier het water -en dus ook de verf- langzamer opneemt.
En er zit nog een voordeel aan het gebruik van cellulosepapier. Als je een foutje wilt wegwerken, laat de verf makkelijk los, zodat je weer bijna de originele kleur van het papier terugkrijgt.

De kwaliteiten van 100% katoenhoudend papier.

Misschien ben je al gegrepen door het cellulosepapier, maar ik ga je toch ook nog de voordelen van katoenhoudend papier voorschotelen. En dat is meer dan alleen een waterslurper te zijn.

Met dit papier kun je mooi verschillende aquarellagen over elkaar leggen zonder dat de lagen met elkaar gaan mengen. Zoals je misschien wel weet, leidt eindeloos aquarelverf mengen normaal gesproken tot een donkerbruin effect.

Hoe doe je dit, het leggen van lagen zonder dat het een bruine ‘poepvlek’ wordt? Dat is op katoenhoudend papier niet zo moeilijk. Je schildert de eerste laag, laat deze door en door drogen. Dan schilder je de tweede laag, en opnieuw laten drogen drogen drogen, dan de derde laag… Ik kan op mijn Saunders Waterford 300gr CP/NOT papier wel zes tot zeven lagen bouwen, maar mijn advies aan jou: begin eerst met drie lagen.

Het mooie is dat de onderste verflagen effect hebben op de bovenste lagen. Zij blijven doorschijnen, en dat is uitstekend voor als je de glaceertechniek gebruikt (dunne, transparante aquarellagen over elkaar).

Als je bij katoenhoudend papier de verf weer ophaalt uit het papier (de zogenaamde lifttechniek), blijft er altijd een residu (restant) van de verf achter in het papier. Je houdt op die plek geen spierwit papier over, maar papier met een zweem van de kleur. Dat kun je als techniek gebruiken om mooie kleurtinten tussen twee kleuren te creëren.

De conclusie is dat dit papier zeer geschikt is voor nat-in-nat technieken, de lifttechniek en om glaceerlagen op elkaar te zetten. Uiteraard beïnvloedt de samenstelling van het papier, bijvoorbeeld 50% cellulose -50% katoen of 80% -20%, de mogelijkheden.

Drie variaties van de toplaag van het papier.

In het vorige blogverhaal gaf ik al aan dat aquarelpapier uit meerdere lagen materiaal bestaat. De bovenste laag, de toplaag, heeft de fabrikant extra bewerkt. Daarin bestaan drie variaties: glad (HP), ruw (CP-NOT) en extra ruw (Rough).

Laten we beginnen met de gladde HP toplaag. Die kun je een beetje vergelijken met asfalt. Niet het gewone asfalt maar het poreuze, zeer open asfalt (ZOAB). Het gladde ‘asfaltpapier’ is glad en heeft geen hobbels en bobbels. Als het regent, blijft er water gelijkmatig op het wegdek staan, maar door de open asfaltstructuur vloeit het er ook langzaam in weg. Doordat er eventjes een dun laagje water op het oppervlak blijft liggen, kun je langer doorwerken. Aquarellisten die met veel detail werken, schilderen hier graag op. Ze worden ook niet gehinderd door de structuur van het papier.
De papiervezels van de CP-NOT toplaag staan meer open. De structuur van het papier is zichtbaarder, maar niet overdreven zichtbaar. Dit papier neemt het vocht wat sneller op, maar niet heel snel, er is genoeg tijd om te aquarelleren. Je kunt dit papier van te voren prima bevochtigen (met een vochtig penseel of spons). Het blijft een tijdje vochtig, zodat de penseelstreken die je er dan op zet niet te strak zijn, maar licht uitvloeien.

Dan hebben we nog het papier met de Rough toplaag. Dit papier is qua wateropname te vergelijken met de CP-NOT toplaag.  Hier is echter de structuur van het papier heel goed zichtbaar. Dat geeft een extra dimensie aan je aquarel, het laat je werk extra spreken en het heeft de voorkeur bij het schilderen van landschappen.

Het gewicht.

Aquarelpapier kun je in allerlei gewichtsklassen kopen, bijvoorbeeld 120 gram, 190 gram, 240, 300, 450 en 625 gram. De regel is: hoe dikker het papier, hoe minder het gaat bobbelen als je het nat maakt. Wanneer je extreem nat-in-nat werkt, zal het papier natuurlijk bijna altijd bollen, maar dikker papier trekt zich daarna beter strak. Daar kom ik nog een keer op terug als ik het over papier vast-tapen of voorspannen ga hebben.

Wat gaat het worden?

Je bent nu redelijk op de hoogte van de geheimen van aquarelpapier. Hoe ga je nu kiezen? Wil je mijn advies?

Koop je papier altijd op een goede plek, dus eigenlijk alleen in een zaak voor kunstenaarsbenodigdheden. Laat jezelf goed voorlichten over het papier. Uiteraard is het daar duurder dan bij de Aldi en andere goedkoopwinkels. Vraag je af of je hobby iets mag kosten en of je lekker wilt (leren) schilderen. Aquarelleren is al een vrij moeilijke schildertechniek, maak het jezelf nog niet moeilijker door op slecht papier te gaan schilderen!

Koop losse vellen en koop een paar verschillende soorten papier. Schrijf er meteen met een potlood op wat het merk en de samenstelling is. Doe dit al in de winkel, anders ben je het thuis alweer… Ga dan lekker schilderen en probeer, als je al zover bent, verschillende technieken op verschillende soorten papier. Juist door bewust met verschillende papiersoorten (achter elkaar) te werken, ontdek je de verschillen en merk je welk papier jouw voorkeur heeft. Natuurlijk kijk je ook naar het resultaat, welk papier bij jou voor de mooiste aquarellen zorgt.

En wat gebruik ik zelf?

aquarel Margo van Vegchel

Ik schilder met veel plezier op Saunders Waterford 300 gram CP/NOT, want ik maak graag kleurrijke aquarellen, in verschillende variaties van tinten. Hiervoor gebruik ik intensief de nat-in-nat techniek en de lifttechniek. Mijn ervaring is dat juist dit merk papier zich hiervoor uitstekend leent.

Zo, ik ben benieuwd of dit blogverhaal je weer een stapje verder brengt. Laat het me weten. En ik ben natuurlijk benieuwd op welk papier jij schildert en waarom.

Deel je ervaring hier, zo help je andere aquarellerende lezers. Alvast bedankt.

Aquarelgroet, Margo van Vegchel

Aquarel papier neemt water op, net zoals papieren zakdoekjes, keukenrollen en wc-papier. Wat maakt aquarelpapier zo bijzonder dat we daarop schilderen en bijvoorbeeld niet op keukenrolpapier?
Dit artikel is het eerst in een serie over aquarelpapier, waarbij ik je alles vertel over papier en techniek, persoonlijke voorkeuren en goed of goedkoop.

Aquarel papier is opgebouwd uit verschillende lagen papier waaraan bepaalde middelen zijn toegevoegd, waaronder lijmen. Dat zorgt ervoor dat het papier stijf blijft en niet slap wordt, zoals keukenrol, als het met water in contact komt. Ook zorgen deze middelen ervoor dat het papier zo min mogelijk uitzet en dat de vervorming bij wateropname gelijkmatig is. Het papier houdt de verf vast als het water verdampt, waarbij de verf in de bovenste lagen van het papier trekt en niet doorlekt naar de onderzijde. Toch handig als de tafel verfvrij blijft!

Uiteraard hebben we het over goed aquarel papier, want er zijn talloze merken, maten en kwaliteiten. Wist je bijvoorbeeld dat goed aquarel papier een watermerk heeft in reliëf. Dat staat in een van de hoeken van het papier. En wist je dat er aquarel papier is waarvan beide zijden geschikt zijn om te gebruiken en papier dat je maar aan één zijde kunt beschilderen.

Denk nu niet dat het slim is om beide zijden te beschilderen. Als je dat doet, heb je grote kans dat er vreemde dingen gebeuren, zoals bijvoorbeeld dat het papier veel meer gaat bobbelen als het opdroogt.

Wat is nu het beste aquarel papier voor aquarel? Die vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden.

Het hangt af van persoonlijke voorkeuren, zoals de een van zacht wc-papier houdt en de ander van wat harder papier.

Aquarelpapier is er, net zoals dat andere papier, in verschillende kleuren, van wit tot crèmekleurig, daar kan ook een voorkeur liggen.

En de dikte heeft er natuurlijk ook mee te maken, zoals er twee-, drie en vierlaags wc-papier te koop is, is er aquarelpapier in verschillende diktes, gemeten in grammen.
Dan is er nog aquarel papier dat grotendeels is gemaakt van katoen of papier dat meer uit houtpulp bestaat. Hierbij is de keuze sterk afhankelijk van de met techniek waarmee je schildert en hoe jij wilt dat het eindresultaat, het aquarel, eruit komt te zien.

En alles heeft natuurlijk zijn prijs en in dit geval is het papier dat je bij een hobbywinkel koopt echt stukken beter dan de velletjes die je soms bij de Lidl of Aldi kunt kopen. Dat laatste moet je echt niet doen, het aquarelpapier is het belangrijkste onderdeel van het hele aquarelproces. Het is belangrijker dan de verf en de penselen. Papier dat van de supermarkt, komt is shitpapier, het neemt het water en de verf niet goed op en verpest de hele aquarelbeleving. Shitpapier is alleen goed voor… je weet wel.

Het zal je duidelijk zijn dat als je de basis van de schilderstechnieken onder de knie hebt, daarna het papier voor een groot deel het eindresultaat van je schilderij bepaalt. Daarom investeer ik het meeste in goed aquarelpapier.

Zelf gebruik ik Saunders Waterford 300 gr cp/not. In het volgende blogverhaal leg ik uit waarom. Dan ga ik nog wat dieper in op de geheimen van aquarelpapier en vertel ik je waarop je moet letten als je aquarelpapier aanschaft.

Wat vind je van dit artikel? Deel je ervaringen met aquarelpapier hieronder met me. Daar worden we allemaal weer een stukje wijzer van. Alvast bedankt voor je reactie.

Aquarelgroet, Margo van Vegchel