Elk aquarel dat al schilderend ontstaat, is eigenlijk een klein wondertje. Je begint met een leeg, wit vel papier en na afloop is het ‘iets’ geworden. Dat scheppende proces heeft iets magisch, je maakt ‘iets’ en voegt dat ‘iets’ toe aan de wereld. Bij sommige aquarellisten is dat heel gewoon, zij denken daar niet of nauwelijks over na, en bij anderen is het net alsof er een kindje is geboren. Vandaag wil ik het met je hebben over de naam die je aan ‘die kleine’ geeft. Iets kleins kan ook een groot werk zijn! Welke rol speelt zijn of haar naam daarbij?

Wij Nederlanders willen meestal niet al te veel opvallen; doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Zo kiezen we ook de titels voor onze schilderijen. Mijn ervaring is dat de meeste aquarellen van de schilder zelfs géén titel krijgen, ‘het is immers maar een aquarel’. De vraag van vandaag is dan ook of we de titel van een schilderij als een onderdeel van het schilderij zien.

Een schilderij zonder titel gaat als een soort wees de wereld in. Het hangt aan de muur of vult een map of la en we noemen het ‘Aquarel’ of ‘Schilderij.’ Soms noemen we het zelfs alleen maar ‘Het’.  Stel je voor dat we onze kinderen bij de geboorte ‘Kind’ of ‘Het’ noemden. Ik geef toe, het is een zware vergelijking, maar je begrijpt dat ik ervoor pleit elk aquarel een titel te geven. Zeker als je het ophangt!

Een titel geeft niet alleen status en voorkomt ‘aquarelweesjes’, maar zorgt er ook voor dat je je wat meer bewust bent van wat je aquarelleert. Het maakt daarbij niet uit of je voor je plezier, hobby of beroep schildert. Als je je aquarellen titels geeft, ook al hang je ze niet op, merk je dat je wat bewuster gaat schilderen. Ik durf bijna te zeggen dat dat je schilderproces vooruit helpt.

Dan komt de slimme vraag: wanneer geef je ‘Het’ een naam? Echte kindjes hebben voor de geboorte meestal al een naam (al weten we nog helemaal niet hoe ze er uit gaan zien en of die naam op de lange termijn bij het kind zal passen). Het is een beetje raar om al bij de start, op het witte vel papier, een titel te schrijven. Als je in je hoofd een voorstelling hebt van wat je wilt gaan schilderen, dan zou dat misschien kunnen. Maar dat wat je in je hoofd hebt, hoeft niet overeen te komen met het eindresultaat. Dat pleit ervoor om pas na afloop aan de naamgeving te beginnen.

Als je over naamgeving gaat nadenken, ontdek je dat er veel factoren een rol spelen. Ik kwam op het onderwerp titels voor dit blogverhaal, doordat ik cursisten op de AquarelAcademie.nl feedback geef op hun werk. Een van de cursisten stuurde een schilderij in met de titel ‘Gebroken’. Ik had het schilderij nog niet gezien en de titel riep bij mij wat negatieve associaties op. Daardoor ging ik bijna anders naar het schilderij kijken. Toen ik het aquarel bekeek, zag ik een prachtig spel van kleuren, een lust voor het oog. In tegenstelling tot wat de titel eerder bij me opriep, had het een hele positieve uitstraling.

Aquarel ‘Gebroken’
Martine Moermans

Mijn partner Wilco reageerde heel anders op de titel (hij heeft het aquarel nooit gezien). Hij vond het een intrigerende titel: wat krijg ik te zien en welk verhaal zit daar achter? Interessant hoe titels heel verschillende reacties oproepen.

Tips voor titels van je aquarel!

Laten we eens kijken welke zaken allemaal een rol (kunnen) spelen bij het bedenken van een titel.

• De titel kan (letterlijk) laten zien wat je hebt geschilderd, je gevoel of intuïtie weergeven of het schilderproces.
• Als je abstract werkt maakt, kun je ervoor kiezen je titel richting te laten geven aan de kijkers.
• Je kunt de titel herkenbaar maken of vervreemdend laten werken, bijvoorbeeld door woorden te verbasteren, woorden aan elkaar te koppelen of woorden in een vreemde volgorde te plaatsen.
• Een titel kan rechttoe rechtaan zijn, een bepaald ritme hebben of poëtisch zijn.
• Je kunt kiezen voor één woord, enkele woorden, een zin of zelfs meerdere zinnen (bijvoorbeeld een gedichtje).
• Een titel heeft vaak een positieve uitstraling, maar woorden met een ‘negatieve’ lading kunnen intrigerend werken.
• Hoe krachtig moet een titel zijn? Maak de titel bijvoorbeeld krachtiger door er een werkwoord of een emotie in op te nemen.
• Privé of zakelijk? Is de titel voor jezelf of moet hij bijdragen aan de verkoop van je werk en dus een opvallende en verkoopkrachtige titel zijn (die ook status geeft)?

Waar schrijf je de titel? Meestal op een kaartje dat je naast je schilderij plaatst. Maar als je je schilderij niet ophangt, kun je met potlood de titel op de achterkant van het aquarel schrijven. Ik ken geen aquarellisten die de titel, bijvoorbeeld bij hun naam, op de voorkant van het aquarel zetten.

Besteed jij aandacht aan titels voor je aquarellen? Hoe kom jij aan titels? Denk je er al over na tijdens het aquarelleren of bedenk je de naam achteraf? Geef je elk aquarel een titel, ook als je het niet ophangt? Maakt het uit of je het aquarel voor jezelf maakt of voor de verkoop? En als je naar het aquarel van een ander kijkt, in hoeverre bepaalt dan de titel jouw manier van kijken?

Noteer je reactie hieronder, zodat we van elkaars ervaringen kunnen leren en genieten. Ik ben benieuwd naar je reactie en jouw titeltips!!

Aquarelgroet,
Margo van Vegchel